نفقه زوجه و شرایط استحقاق آن

نفقه در لغت به معانی “آنچه صرف هزینه.....و اولاد،هزینه زندگی زن و فرزندان روزی و مایحتاج معاش” دهخدا اما در تعریف حقوقی در قانون مدنی تعریف منجز و به خصوصی از نفقه بیان‌نشده است.بلکه صرفاً در ماده 11071 ق.م نفقه را این‌گونه بیان نموده است “ نفقه عبارت از است همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ،البسه ، غذا ، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی ، بهداشتی و خادم و درصورت عادت و  احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض(اصلاحی 19/08/1381)که به نظر می­رسد بیشتر به مصادیق نفقه پرداخت‌شده است. درهرحال در دکترین حقوقی تعاریف متفاوتی از نفقه بیان‌شده است که قدر متیقن می­توان از متناسب بودن نفقه با عرف و وضیعت زن به‌عنوان وجه اشتراک دکترین حقوقی نام برد.

نفقه زوجه

مطابق تعاریف فوق نفقه زوجه بر عهده زوج می­باشد که شامل تمامی نیازهای اساسی زوجه از قبیل هزینه­های درمانی و دارو مراتب مربوط به نظافت و بهداشت می­باشد.

نفقه در نکاح دائم و موقت

بر اساس ماده 1106 ق.م در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است بر همین مبنا درمیابیم نفقه در عقد دائم قابل اسقاط نبوده و هر قراردادی که مخالف آن خواه قبل از نکاح یا پس‌ازآن منعقد گردیده باشد باطل است. بر همین مبنا و تفسیر مفهوم مخالف ماده “1106 ق.م” در نکاح منقطع نفقه زن به عهده شوهر نیست گرچه بنابر قواعد عمومی قراردادهای و عدم وجود قاعده آمره در خصوص منع پرداخت نفقه به زوجه در عقده موقت می­تواند برای عقد موقت شرط پرداخت نفقه را قرار هم‌چنین موجه می­تواند برای تضمین پرداخت نفقه در آینده از طرف زوج ضمانت بخواهد.

شرایط استحقاق و عدم استحقاق نفقه ی زوجه

1. نشوز زوجه:
   نشوز در لغت به معنی سرکشی و نافرمانی زن می­باشد. اما در اصطلاح حقوقی بر اساس تعریف ماده”1108 ق.م” این‌گونه عنوان‌شده است:
   ” هرگاه زن بدون مانع شرع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود. براین اساس امتناع زن از انجام وظایف زوجیت  مقید به قید نامشروع بودن شده است.بنابراین چنانچه انجام تکالیف زوجه بر اساس مجوز شرع باشد مانع پرداخت نفقه نخواهد بود. برای مثال: چنانچه زن به علت خوف بدنی ، مالی ، شرافتی از رفتن به خانه شوهر امتناع کند مستحق دریافت نفقه خواهد بود مسئله حائز اهمیت در خصوص پرداخت نفقه لزوم اثبات آن به‌وسیله شوهر است مگر اینکه ظاهر زندگی زناشویی و قرائن به‌گونه‌ای باشد که دلالت بر پرداخت کند در همین راستا اثبات نشوز  نیز به عهده شوهر است و زن برای استحقاق نفقه نیازی به اثبات تمکین خود ندارد و کافیست دلیل رابطه زوجیت را به دادگاه بدهد.

   

2. انحلال نکاح:
   انفاق تکلیفی است که زوج در قابل اطلاعت زوجه یا تمکین وی بر اساس رابطه زوجیت به عهده است قاعدتاً پس از انحلال زوجیت و همین‌ طوری اتمام مهلت عده نفقه دیگر به زوجه تعلق نمی­گیرد.

واحد تحریریه گروه وکلای دادیار
مشاوره حقوقی تلفنی وکیل خانواده 44000407-021